3 maart 2020: Lezing over “Leren om langer cognitief gezond te blijven”.
Om precies 14.30 uur opende voorzitter Rob Funcke de bijeenkomst.
Hij heette de ongeveer 100 belangstellenden die zich in de Rode (college)zaal hadden verzameld, hartelijk welkom. Ze waren afgekomen op een aangekondigde lezing van Saskia Nijmeijer, onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen.
Het was de bedoeling dat zij een verhaal zou houden over cognitief gezond blijven.
“De bedoeling” geeft het al aan: Saskia moest door persoonlijke omstandigheden, helaas afhaken. Gelukkig vond ze in haar mede-studenten Floor van den Berg en Jelle Brouwer, promovendi aan de Faculteit der Letteren, waardige vervangers. Ook de sprekers werden hartelijk welkom geheten. Mara van der Ploeg, die ook als spreker zou optreden, kon vanmiddag niet aanwezig zijn.
Voordat een korte samenvatting wordt gegeven van de invulling van de middag, eerst iets over het woord “cognitief”, een niet voor iedereen alledaags woord.
Volgens Google kent het woord 14 definities. Misschien is het nog het eenvoudigst om het weer te geven als: “Wat met het verstand te maken heeft”.
Floor begon de presentatie met de vraag aan “de doelgroep” welke veranderingen veroudering met zich mee brengen. Vanuit alle hoeken van de zaal kwamen reacties. Kort gezegd kwamen de antwoorden er op neer, dat “de druk van de ketel” af is, er later wordt opgestaan en er meer tijd is voor elkaar en voor het doen van leuke dingen.
Vervolgens kwam de verandering in het denkvermogen aan de orde: Wat er zoal verandert en of we geheugen- en stemmingsklachten kunnen voorkomen.
Het klonk voor de meesten van ons nogal bemoedigend dat vermindering van de grijze massa en witte stof in de hersenen bij het verouderingsproces horen. Floor ging nog wat dieper op de materie in en gaf met enkele percentages aan in welke mate milde cognitieve stoornissen (vermindering in geheugen) voor komen. Ook kwam het begrip dementie voorbij (verzamel-naam voor diverse hersenziekten), de snelst stijgende doodsoorzaak in Nederland, met Alzheimer als meest voorkomende vorm van dementie.
Vervolgens nam Jelle het van Floor over. Hij stelde de begrippen “veroudering en stemming” aan de orde. “Het merendeel van u is met de 3e leeftijd bezig, de gouden leeftijd.” Er is meer tijd voor zelfontplooiing is, het is de tijd van de actieve gepensioneerde, die nooit te oud om te leren is. Jelle vraagt in hoeverre het nu anders is dan b.v. 20 jaar geleden. Meerdere mensen van “de derde leeftijd” reageren daarop.
Ook noemt Jelle het positiviteitseffect dat bij het klimmen der jaren een rol gaat spelen: minder boosheid, minder negatieve dingen, meer focus op positieve dingen. Het samenkomen met anderen voorkomt ouderdomsdepressie. Als vrije tijd, voormalig beroep, levensstijl en levenservaring voorbij komen, merkt een der aanwezigen op: Ik had een prachtig beroep; ik draaide nachtdiensten; overdag hoefde ik niet te werken en ’s nachts hoefde ik niet te slapen.”
Voordat we het wisten was het pauze. Voor de koffie en de thee met koek of cake moesten we verkassen naar de begane grond, naar het luxe deel van het personeelsrestaurant.
Daar werd door de mensen van “de gouden leeftijd” nog stevig doorgebabbeld over wat ze zoal hadden meegekregen.
Na de pauze wisselden Floor en Jelle elkaar weer af en kwamen er nog de nodige andere dingen aan de orde.
Tweetalige ervaring, meerdere talen of dialecten spreken.
Bij tweetaligheid wordt er in de hersenen op hetzelfde moment als het ware een competitiestrijd gevoerd. Hiervoor is cognitieve flexibiliteit nodig. Recent onderzoek lijkt aan te tonen dat het spreken van meerdere talen samenhangt met gezond ouder worden.
Bij een van de onderzoeken wordt vanaf mei 2020 een cursus Engels van 3 maanden aangeboden, waarbij maandelijkse instroom mogelijk is.
Deelnemers moeten én 65+ zijn én gezond én weinig kennis van het Engels hebben (info: vitaalopleeftijd.nl òf tel. 050-363 7411, Mara van der Ploeg).
Ook is muziektherapie en creatief bezig zijn heel goed voor het cognitief gezond blijven.
Voor het eerste is fijne motoriek, ritmegevoel, muzikaal gehoor en aandacht nodig. Bij het tweede komen naast fijne motoriek, leren en toepassen en tegengaan van stemmingsklachten om de hoek kijken.
Om voor dit onderzoek in aanmerking te komen moet er in elk geval aan de volgende voorwaarden worden voldaan: deelnemers moeten tussen de 65 en 80 jaar zijn;
klachten over geheugen en denkvermogen hebben en zich daar zorgen om maken;
Er zijn nog een paar voorwaarden, die bij belangstelling kunnen worden opgevraagd via (langcog@rug.nl òf tel. 050-361 6440, Saskia Nijmeijer.
Tenslotte werden nog een paar filmpjes vertoond, en werd er een kort testje gedaan waarin kleuren en anders gekleurde woorden benoemd moesten worden. Hierbij konden oogbewegingen en pupilgrootte worden gemeten.
Aan het einde van hun kleine college riepen Floor en Jelle de aanwezigen nog op zich aan te melden voor de verschillende studieonderzoeken. Niet alleen de onderzoekers zijn daarbij gebaat maar de onderzochte mensen ook. Laatstgenoemden zouden nog best eens versteld kunnen raken van wat ze op wat latere leeftijd nog kunnen presteren.!
De toehoorders kregen nog 5 minuten om vragen te stellen. Daar werd optimaal gebruik van gemaakt.
Rob Funcke bedankte hierna Floor en Jelle voor hun interessante lezing en bood hen beiden onder luid applaus, een Groninger koek aan. Ook voor de afwezige Mara was er een koek.
Om twintig voor vijf konden “de gouden leeftijdgenoten” tevreden huiswaarts keren.
Henk Das